Η δωρεά ενός επαίτηΚύριε διευθυντάΠρόσφατα είδαμε λαμπρές τελετές και ακούσαμε λόγους περισπούδαστους από υψηλά ιστάμενα πρόσωπα, για την όντως σημαντική δωρεά του Ιδρύματος Νιάρχου στο ελληνικό Δημόσιο∙ έργο πολιτισμού, λαμπρό και πολύτιμο, ιδιαίτερα για τους καιρούς αυτούς της κρίσης, της κατάθλιψης και της βαρβαρότητας…Χαρμόσυνο το μήνυμα και δίκαιος ο έπαινος. Αδικη όμως η αμνημοσύνη της πολιτείας, για το πλήθος των ευεργετών που στέριωσαν ετούτο τον τόπο με πανεπιστήμια, πολυτεχνεία, σχολές, σχολεία, νοσοκομεία, στάδια, Ζάππεια, θωρηκτά, όταν αυτός βρισκόταν σε κατάσταση ανυπαρξίας. Και αυτό, γιατί δεν θεσμοθετήθηκε ποτέ ένα αφιέρωμα τιμής προς όλους, που, ως «σήμα», θα σήμαινε τη μεγαλοσύνη της προσφοράς τους∙ όπως μία ημέρα μνημόνευσης, ή κάτι άλλο.Νιώθοντας άδικη τη λησμονιά γι’ αυτούς που προσέφεραν δωρεάν στον τόπο την προκοπή των κόπων τους και, προπαντός, γι’ αυτούς που έδωσαν τον μοναδικό τους «οβολόν», θεώρησα καλόν να θυμίσω ένα άγνωστο περιστατικό, που έλαβε χώρα στα δύσκολα χρόνια του 19ου αι. και αφορά σε κάποιον Ηπειρώτη, που το όνομά του κανένας δεν γνωρίζει. Λέγεται πως μία μέρα στο Μέτσοβο βρήκαν στο καλύβι του νεκρό έναν γέροντα, μοναχικό, φτωχό επαίτη και κάτω από το μαξιλάρι του, τυλιγμένο σε μια κόλλα χαρτί, ένα πεντόλιρο. Στο χαρτί, με «κολλυβογράμματα», ήταν γραμμένη η φράση: «Για το Πανεπιστήμιο της Αθήνας»… «άγια ταπεινότητα των απλών πραγμάτων».Βασιλης Χαρισης, ΜαρούσιΑς ποντάρουμε στην Εθνική ΕλπίδωνΚύριε διευθυντάΟ τίτλος προφανώς παραπέμπει στην εθνική ομάδα ποδοσφαίρου, των νέων κάτω των 21 ετών. Ομως στην προκειμένη περίπτωση γίνεται λόγος για μια άλλη ελπιδοφόρα ομάδα νέων. Εκείνη των αφανώς αγωνιζομένων νυχθημερόν νέων, που έχουν βάλει στόχους και οράματα στη ζωή τους και προσπαθούν να τους πετύχουν με σκληρή δουλειά, ακαταμάχητη επιμονή και αφοσίωση στις επιλογές που έκαναν από τη μικρή τους ηλικία. Πρόκειται για τα παιδιά εκείνα, που έχουν αντιληφθεί νωρίς την τραχύτητα της καθημερινότητας και τις αντίξοες συνθήκες της περιρρέουσας ζοφερής ατμόσφαιρας και, παρά ταύτα, μοχθούν να επιβιώσουν και να αναδείξουν τις ικανότητές τους με την πολύωρη μελέτη, την έρευνα, και την ενασχόλησή τους, πέραν του σχολικού προγράμματος, με καινοτόμες ιδέες και αξιόλογες δραστηριότητες, που συμβάλλουν στην ποιοτική αναβάθμιση της ζωής του σύγχρονου ανθρώπου. Είναι τα παιδιά της διπλανής πόρτας, σαν εκείνα των μαθητών του μικρού χωριού Αλώνια της Πιερίας, που έπειτα από κοπιώδη ομαδική εργασία κατάφεραν να διακριθούν διεθνώς με την κατασκευή ενός «έξυπνου» κάδου απορριμμάτων. Φυσικά υπάρχουν εκατοντάδες άλλοι Ελληνες, μαθητές και σπουδαστές, που έχουν πετύχει καταπληκτικές καινοτομίες στον χώρο της σύγχρονης τεχνολογίας, του φυσικού περιβάλλοντος, της γεωργίας, της οικολογίας, της διατροφής, της ψυχαγωγίας, των καλών τεχνών, της ρομποτικής και πολλών άλλων τομέων του κοινωνικού βίου. Αυτή η «αόρατη» εθνική νέων δεν συμπορεύεται με την πλειάδα των νεαρών που αναλώνονται αμίλητοι στις καφετέριες, προσηλωμένοι στα Smartphone κινητά τους ή στα tablet τους, χωρίς διάθεση για αγωνιστικότητα και στόχους στη ζωή. Δεν έχουν την προβολή στην τηλεόραση και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως εκείνων που παίρνουν μέρος στους αστραφτερούς διαγωνισμούς τραγουδιού ή σε ποδοσφαιρικούς αγώνες. Είναι παιδιά προσγειωμένα, που αισιοδοξούν για το μέλλον τους, το οποίο πασχίζουν με νύχια και με δόντια να οικοδομήσουν. Αποτελούν την εμπροσθοφυλακή και το καμάρι των ελπίδων του έθνους μας.Αυτή η «εθνική ελπίδων», αξίζει την προβολή προς παραδειγματισμό, τη συμπαράσταση και τη στήριξη από την πολιτική ηγεσία, αλλά και από όλους όσοι θέλουμε την ανασυγκρότηση και αναζωογόνηση της ψυχορραγούσας πατρίδας μας.Δημητριος Δημηνας, Δικηγόρος – ΚατερίνηΑυτοκαταστροφικοί και επιπόλαιοιΚύριε διευθυντά«Οι πολιτισμοί, όταν χάνονται, είναι θύματα αυτοκτονίας, όχι δολοφονίας», Arnold Toynbee.Τρία αυτοκινητικά θανατηφόρα, τραγικά ατυχήματα. Μέσα σε λίγες μέρες. Με έξι νεκρούς. Τέσσερις χωρίς καν να φταίνε. Αιτίες: ξέφρενη, ά-μετρη (κατά Αριστοτέλη) ταχύτητα ένας, χωρίς δίπλωμα δύο. Ψυχολογικά, ακραία επιπολαιότητα. Συχνός ο ισχυρισμός ότι οι Ελληνες είμαστε λαός «επιπόλαιος» και «απερίσκεπτος». Σε πρόσφατη διάλεξή μου (θέμα «ψυχογραφία του σύγχρονου Ελληνα»), τα επισήμανα, μεταξύ άλλων, ως συνήθη αρνητικά χαρακτηριστικά μας. Στη συζήτηση αρκετοί ακροατές επέμειναν ότι «αυτά μας χαρακτηρίζουν ως λαό». Διαφοροποιήθηκα, τονίζοντας ότι δεν είναι κάθε Ελληνας «επιπόλαιος και χωρίς προοπτική» αλλά κι εκείνος που είναι, δεν είναι πάντοτε… «Πρόβλημα σταθερότητας και μεταβλητότητας των ιδιοτήτων» (κατά τον δάσκαλό μου Thomae). Οι αμετάπειστοι αναφέρονταν σε διάφορα δεδομένα: Τις πρωτιές μας σε τόσα αρνητικά.., πάμπολλα θανατηφόρα τροχαία, έως… την κατάντια της χώρας!Ασφαλώς και είναι λανθασμένες οι γενικεύσεις. Σκέπτομαι όμως:1) Λίγοι ή πολλοί οι οδηγοί, όταν συχνά(!) οδηγούν σε ανεπανόρθωτα γεγονότα, στην αυτo –και ετερο– καταστροφή, υπάρχει οξύτατο πρόβλημα: Εγκληματική, πολυσχιδής, πολύπλευρη επιπολαιότητα! Οι στατιστικές (απο)δείχνουν, συγκριτικά, τις διαφορές συμπεριφοράς ατόμων και λαών, επιβεβαιώνοντας παθογένειες αυτοκαταστροφικών μας τάσεων!..2) Η σύγχρονη ψυχολογία τονίζει τη σημασία νομοτελειών στη συμπεριφορά. Ενδεικτικά, η επανάληψη μιας συμπεριφοράς: Συνδυασμένη με αρνητικό πλαίσιο, καταλήγει σε ανεπιθύμητη-επικίνδυνη συνήθεια/συμπεριφορά. Συνδυασμένη, όμως, με θετικά κίνητρα, παγιώνεται ως επιθυμητή-δημιουργική συμπεριφορά. Αρχή δράσης για: α) Γονείς και εκπαιδευτικούς στη διαπαιδαγώγηση, β) συναφείς κοινωνικές υπηρεσίες όπου η «Κοινωνική Παιδαγωγική» –αν υπάρχει(!)– λειτουργεί με μέτρα σταθερού ελέγχου για πρόληψη και… «θεραπευτικές κυρώσεις-διαδικασίες» (sanctions).3) Συμπέρασμα: Υπάρχουν πολλές δυνατότητες αλλαγής!.. Χρειαζόμαστε, όμως, γνώση-συνειδητοποίηση και οργάνωση-συνέπεια.Νικος Γ. Παπαδοπουλος, Καθηγ. Ψυχολογίας Παν. Κρήτης - Επισκ. καθηγ. (Gastprof.) Univ. Heidelberg - συγγραφέαςΤο τέλος της Δημοκρατίας;Κύριε διευθυντάΣτη γρήγορη και αδηφάγο καθημερινή μας ζωή δεν συνειδητοποιούμε ότι τα αγαθά τα οποία απολαμβάνουμε –είτε τεχνολογικά, είτε πολιτισμικά– οφείλονται στην εφευρετικότητα, στη δημιουργικότητα και γενικότερα στην ελεύθερη έκφραση κάποιων συνανθρώπων μας. Για να καταστεί δυνατόν αυτό όμως, χρειάζεται ένα περιβάλλον που να ευνοεί την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών και να προσφέρει τα εργαλεία για την υλοποίησή τους. Η Δημοκρατία είναι όπως έχει ιστορικά αποδειχθεί το μοναδικό Πολιτικό Σύστημα το οποίο μέσω των Ανοικτών Θεσμών (Πολιτικών κσι Οικονομικών), έδωσε αυτή τη δυνατότητα.Η Βιομηχανική Επανάσταση ξεκίνησε από την Αγγλία, κατά κύριο λόγο διότι στη χώρα αυτή το επικρατούν πολίτευμα έδινε την ευκαιρία σε ταλαντούχους ανθρώπους από όλη την Ευρώπη και όχι μόνο, να ζήσουν και να δημιουργήσουν ελεύθερα. Για την εποχή εκείνη αυτό ήταν πιο επαναστατικό από την ίδια την Επανάσταση.  Το τελευταίο διάστημα διογκώνεται σε όλο τον Δυτικό κόσμο –με αφορμή το μείζον πρόβλημα της μετακίνησης πληθυσμών και ιδιαίτερα του μουσουλμανικού εξτρεμισμού– ένα κλίμα ξενοφοβίας, εσωστρέφειας και εθνικιστικής έξαρσης. Εκφραστές, Πολιτικοί –ο Θεός να τους κάνει– οι οποίοι δημαγωγούν, είτε εγκλωβισμένοι σε έναν αφελή ρομαντισμό άλλης εποχής είτε διότι προσβλέπουν σε εκπλήρωση προσωπικών φιλοδοξιών. Παρουσιάζουν στους πολίτες υπεραπλουστευμένες λύσεις σε πολύπλοκα προβλήματα. Ετσι καταφέρνουν να πείθουν. Τι όμως πραγματικά τους βοηθά στο έργο τους;Η απάντηση είναι μία. Η αποτυχία των πολιτικών που εκπροσωπούν τη Δημοκρατία να δώσουν λύσεις. Λύσεις εφικτές και ρεαλιστικές. Οι κοινωνίες, απογοητευμένες από την αδυναμία διαχείρισης και επίλυσης των προβλημάτων καταφεύγουν και υιοθετούν τις ανοησίες (κλείσιμο Συνόρων, όρθωση Τειχών, κ.λπ.) που προτείνουν οι Δημαγωγοί. Η Δημοκρατία δέχεται επίθεση από παντού.  Οι πρόγονοί μας με τα μέσα που διέθεταν, κατάφεραν και εγκαθίδρυσαν τη Δημοκρατία. Οι λαοί με αγώνες, αλλά καθοδηγούμενοι και από εμπνευσμένες ηγεσίες, δημιούργησαν τις προϋποθέσεις για ευημερία και πρόοδο. Πιο πρόσφατα καταφέραμε και δημιουργήσαμε για πρώτη φορά στην Ιστορία, μία Ενωση προηγμένων Κρατών με κοινούς στόχους και Οραμα. Αυτό κατέστη εφικτό χάρη στο Δημοκρατικό Πολίτευμα, το Πολίτευμα των Ανοικτών Θεσμών.  Σήμερα έχουμε πολύ μεγαλύτερη τεχνογνωσία για να δίνουμε λύσεις σε δύσκολα προβλήματα, αλλά απ’ ό,τι φαίνεται χρειάζεται επιπλέον κάτι πολυτιμότερο από τη Γνώση, χρειάζεται Σοφία. Μεταφέροντας την γνωστή ρήση του Αϊνστάιν για την Επιστήμη, η Δημοκρατία είναι ένα πολίτευμα με πολλά επιμέρους προβλήματα και παθογένειες, είναι όμως ό,τι πολυτιμότερο διαθέτουμε. Πρέπει όλοι να αγωνιστούμε γι’ αυτήν.Μινως Λιακος – ΜαθηματικόςΑλήθεια, ιστορία και ΜικρασίαΚύριε διευθυντάΤο ερώτημα για τα αίτια της καταστροφής στη Μικρασία οδηγείται σε μια συμβιβαστική λύση, μέσω της φράσης «η αλήθεια βρίσκεται στη μέση», δηλαδή φταίει ο Βενιζέλος, φταίει και η άλλη πλευρά, ο Κωνσταντίνος και οι άνθρωποί του. Κατά τη γνώμη μου, απλοποιούμε έτσι τα πράγματα, μάλιστα μετά το πολυσήμαντο άρθρο του κ. Θάνου Βερέμη («Καθημερινή» 19.2.17). Μιλούμε για αλήθεια, σε ενικό αριθμό, χωρίς να γνωρίζουμε ακόμη τα στρατιωτικά δεδομένα της εκστρατείας. Υπήρχε σχέδιο της προέλασης του στρατού στο εσωτερικό της Μικρασίας; Υπήρχε σχέδιο υποχώρησης, σε περίπτωση επίθεσης του εχθρού; Αν δεν υπήρχαν, υπάρχει σοβαρότατη ευθύνη. Η σύγχρονη Γερμανία έδειξε έναν άλλο δρόμο για το ναζιστικό παρελθόν, να έρθουν όλα στο φως.Αλεξανδρος Κεσισογλου