Πώς στήνονται οι απάτες

Ο Aμερικανός δημοσιογράφος και συγγραφέας Μάλκολμ Γκλάντγουελ κυκλοφόρησε χθες ένα ακόμη βιβλίο, μετά τα μπεστ σέλερ «Tipping Point», «Blink» και «Outliers». Πρόκειται για το «Talking to Strangers» («Μιλώντας σε αγνώστους»). Ο Γκλάντγουελ ξεχώρισε στον New Yorker και στους New York Times επειδή κατόρθωσε να ενσωματώνει σε μια ελκυστική αφήγηση ετερόκλητες επιστημονικές έρευνες και να διαμορφώνει καινοτόμους εξηγήσεις για κοινωνικά φαινόμενα. Το ίδιο έκανε με τα βιβλία του, τα οποία είναι διεθνή μπεστ σέλερ. Με τo «Tipping Point» (2000) έδειξε ότι υπάρχει πάντοτε ένα «κρίσιμο σημείο» συσσώρευσης αιτίων πέρα από το οποίο τα αποτελέσματα αυξάνονται γεωμετρικά. Με άλλα λόγια, μικρές μεταβολές μπορούν σταδιακά να προκαλέσουν μια μεγάλη αλλαγή. Το «Blink» αναφέρεται στην ταχύτητα με την οποία καταλήγουμε σε ένα συμπέρασμα για ένα θέμα, παρά το γεγονός ότι μπορεί να έχουμε ελλιπείς πληροφορίες. Το «Outliers» («Οι άνθρωποι που ξεχωρίζουν») εξηγεί ότι οι κορυφαίοι σε μια δεξιότητα είναι όσοι έχουν εκπαιδευθεί για πάνω από 10.000 ώρες. Αν το tipping point ενός «ανθρώπου που ξεχωρίζει» είναι 10.000 ώρες εκπαίδευσης, τότε το φαινόμενο του blink («η δύναμη της διαίσθησης») είναι η αιτία που «μιλάμε σε αγνώστους».Μόνο που η «διαίσθηση», όπως αποκαλύπτει ο συγγραφέας, αποδεικνύεται συχνά λανθασμένη, αφού η ικανότητα των ανθρώπων να αντιλαμβάνονται μια εξαπάτηση είναι ελάχιστα μεγαλύτερη από εκείνη των πιθήκων. Ο Γκλάντγουελ εξηγεί ότι η ιδιότητά μας να εμπιστευόμαστε αγνώστους είναι ένα απαραίτητο εξελικτικό χαρακτηριστικό που το ανθρώπινο είδος μοιράζεται με τα πιθηκοειδή. Οι καχύποπτες μορφές ζωής δεν μπορούν να σχηματίσουν ομάδες και να απολαύσουν τα οφέλη της συνεργασίας. Αν ήμασταν προγραμματισμένοι για να είμαστε καχύποπτοι δεν θα μπορούσε να υπάρξει κοινωνία αφού όλες οι εκφράσεις  πολιτισμού στηρίζονται στην εμπιστοσύνη – από την ανάδειξη πολιτικών στην εξουσία ώς την ίδια την έννοια της οικογένειας. Μόνο που ορισμένα εξελιγμένα «πιθηκοειδή» αντιλαμβάνονται τον μηχανισμό και εκπαιδεύονται για πάνω από 10.000 ώρες στο πώς να κερδίζουν την εμπιστοσύνη των άλλων έτσι ώστε να μπορούν να τους εξαπατούν ευκολότερα. Οι ιδεολογίες, οι θρησκείες, ακόμη και οι έρωτες στηρίζονται ώς ένα βαθμό στις καλοστημένες απάτες «ανθρώπων που ξεχωρίζουν» εκμεταλλευόμενοι το εύκολο «blink» των πολλών ανυποψίαστων. Το φαινόμενο της απάτης (και της αυταπάτης) είναι ίσως το αναπόφευκτο τίμημα του πολιτισμού.  Let's block ads! (Why?)